Τὸ διεπιστώσαμεν ἰδίοις ὄμμασι πρὸ ὀλίγου ἐπισκεπτόμενοι τὸ Ἱστορικὸν καὶ Λαογραφικὸν Μουσεῖον τῆς πόλεως,  εἰς τὸ ὁποῖον ἐκτίθενται δείγματα τῆς μακρᾶς καὶ ἀνεξαντλήτου παραδόσεως τοῦ Ρεθύμνου, συγκινοῦντα καὶ διδάσκοντα τὸν ἐπισκέπτην.  Καὶ λέγομεν ἀνεξαντλήτου, διότι εἰς τὴν πόλιν αὐτὴν ἡ παράδοσις δὲν ἀφορᾷ εἰς ὀλίγα μόνον στοιχεῖα τῆς ζωῆς της,  ἀλλὰ ἀποτελεῖ αὐτὴν ταύτην τὴν ζωήν της: τὴν ζωὴν τοῦ χθές, τοῦ σήμερον καὶ τοῦ αὔριον•  διότι ἡ πόλις δὲν ζῇ ἁπλῶς τὴν παράδοσιν ἑνὸς ἱστορικοῦ παρελθόντος ἀλλὰ τὴν συνεχίζει καὶ δημιουργεῖ καθ᾽ἡμέραν καὶ τὴν ἰδικήν της παράδοσιν.

Ὁ Θεὸς σᾶς ἐχάρισε μίαν πόλιν μὲ ἐξαίρετον φυσικὸν κάλλος καὶ σημαντικὴν γεωπολιτικὴν θέσιν,  ἡ ὁποία καὶ καθώρισε τὴν πορείαν της διὰ μέσου τῶν αἰώνων,  πορείαν οὐχὶ πάντοτε γαληναίαν καὶ ἀνέφελον,  πορείαν ποτισμένην πολλάκις διὰ τῶν αἱμάτων τῶν ἡρωϊκῶν τέκνων της, κληρικῶν καὶ λαϊκῶν,  τὰ ὁποῖα μὴ δυνάμενα καὶ μὴ θέλοντα νὰ ὑποφέρουν ζυγὸν δυνάστου, ἠγωνίσθησαν σθεναρῶς καὶ ἔγραψαν ὑπερόχους σελίδας αὐτοθυσίας, πρὸ τῶν ὁποίων ὑποκλίνονται οἱ ἐπιγενόμενοι.

Ἡ κρητικὴ ὅμως εὐστροφία καὶ εὐελιξία τῶν Ρεθυμνίων ἐγνώριζε πάντοτε τὸν τρόπον νὰ προσαρμόζεται εἰς τὰς μεταβαλλομένας συνθήκας τοῦ ἱστορικοῦ γίγνεσθαι χωρὶς νὰ προδίδῃ τὴν ἰδιοπροσωπίαν αὐτῆς ὑποκύπτουσα εἰς ἀλλοτρίους κυριάρχους,  ἀλλ᾽ὡς ἐλαία καλλίκαρπος, ἐγκεντριζομένη ὑφ᾽ἑτέρων κλάδων, παρήγαγε πολλῷ πλείονας καρπούς καὶ ὡς γῆ εὔφορος ἐγονιμοποίει πάντα τὰ σπέρματα, φύουσα καὶ ἐν μέσῳ ἀκανθῶν ρόδα.

Τοιουτοτρόπως οἱ Ρεθύμνιοι συνεδύασαν ἀνὰ τοὺς αἰῶνας πολιτισμικὰ στοιχεῖα τῶν λαῶν οἱ ὁποῖοι διῆλθον ἐντεῦθεν, διεκδικοῦντες τὴν κυριότητα τοῦ εὐλογημένου τούτου τόπου, μετὰ τῶν ἰδικῶν των, δημιουργήσαντες τὸ ὑπέροχον ἀμάλγαμα τοῦ πολιτισμοῦ των, τῆς τέχνης καὶ τῆς λογοτεχνίας των,  τῆς μουσικῆς καὶ τοῦ θεάτρου των, τὸ ὁποῖον θαυμάζει σύμπασα ἡ οἰκουμένη.  Διότι τὰ ἔργα τοῦ ρεθυμνιακοῦ πολιτισμοῦ εἰς ὅλας αὐτοῦ τὰς ἐκφάνσεις δὲν περιωρίσθησαν ἐντὸς τῶν ὁρίων τῆς πόλεως ἐκ τῆς ὁποίας προῆλθον,  ἀλλὰ θαυμάζονται καὶ μελετῶνται εἰς ὅλον τὸν κόσμον.

Διὰ τοῦτο καὶ ἐὰν πρὸ αἰώνων ὁ ποιητὴς ἐπαρουσίαζε τὴν πόλιν τοῦ Ρεθύμνου, συναγωνιζομένην αὐτὴντοῦ Χάνδακος, νὰ καυχᾶται δι᾽ἕνα μόνον ποιητὴν ὁ ὁποῖος τὴν ἐτίμησε, λέγουσα:  «Ἕνα παιδί μου παλαιόν, ὁπού᾽θελα γεννήση / κ᾽ἐκεῖνο μὲ πολλὴ τιμὴν ἤθελε μὲ στολίση» (μαρτυρία διὰ τὸ ἔργον τοῦ Χορτάτση εἰς τὸ ποίημα τοῦ Μαρίνου Τζάνε Μπουναλῆ Φιλονικία τοῦ Χάνδακος καί τοῦ Ρεθέμνου), σήμερον ἡ πόλις δύναται νὰ καυχᾶται διὰ πολλὰ καὶ σπουδαῖα τέκνα της, παλαιὰ καὶ νέα, τὰ ὁποῖα τὴν ἐστόλισαν καὶ τὴν στολίζουν μετὰ πολλῆς τιμῆς καὶ ὑπερόχων ἔργων.

Μεταξὺ τῶν ἐκλεκτῶν τέκνων της συγκαταλέγεσθε καὶ ὑμεῖς, κ. Δήμαρχε, μετὰ τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τῆς πόλεως τοῦ Ρεθύμνου, ἐργαζόμενος ἀνυστάκτως ὑπὲρ τοῦ κοινοῦ καλοῦ καὶ τῶν συνδημοτῶν σας,  οἱ ὁποῖοι σᾶς ἀνέδειξαν εἰς τὴν περίοπτον καὶ πολυεύθυνον θέσιν τοῦ πρώτου πολίτου τῆς ἱστορικῆς ταύτης πόλεως, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν προβολὴν τῆς ἱστορίας, τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῶν παραδόσεων τοῦ Ρεθύμνου.

Ἔχομεν γνῶσιν τῶν συνεπειῶν τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως διὰ τὴν ἀνάπτυξιν κοινωφελῶν σχεδίων καὶ διὰ τὴν ἐπέκτασιν ἤδη λειτουργούντων προγραμμάτων. Εἴμεθα ὅμως αἰσιόδοξοι, διότι εἰς τοιαύτας δυσκόλους στιγμὰς ὁ ἄνθρωπος ἀνακαλύπτει τὰς κεκρυμμένας ἐν αὐτῷ δυνάμεις, διὰ τῶν ὁποίων ὑπερβαίνει τὰς ἑκάστοτε κρίσεις, χρησιμοποιῶν αὐτὰς ὡς ἀφορμὴν ἐπιστροφῆς καὶ ἐπαναξιοποιήσεως παραμερισθέντων ὑπὸ τῆς οἰκονομικῆς ἀνέσεως καὶ τῆς κακῶς ἐννοουμένης εὐημερίας πατροπαραδότων ἀρετῶν καὶ τρόπων διαβιώσεως, ὡς εἶναι ἡ παρ᾽ ὑμῖν κρητικὴ διατροφή, ἡ συνδυαζομένη μετὰ τῶν ἁγνῶν προϊόντων τῆς κρητικῆς γῆς, τὰ ὁποῖα πλουσιοπαρόχως αὕτη προσφέρει εἰς ὑμᾶς, δικαίως δὲ ἐσεῖς προβάλλετε ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν ὁρίων τῆς Κρήτης, ἀναδεικνύοντες τοιουτοτρόπως μίαν εἰσέτι πλευρὰν τῆς κρητικῆς παραδόσεως.

Ἐν τῷ τοιούτῳ πλαισίῳ ἰδιαιτέρως ἐπαινετέα εἶναι καὶ ἡ προσπάθειά σας προβολῆς τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ Ρεθύμνου εἰς τὸ Στρασβοῦργον, τὴν ἕδραν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου καὶ τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης, τὴν ὁποίαν προετοιμάζετε, ὡς πληροφορούμεθα, διὰ τὸν προσεχῆ Ὀκτώβριον, καὶ ἡ ὁποία εὐχόμεθα ἐκ καρδίας ὅπως στεφθῇ διὰ λαμπρᾶς ἐπιτυχίας.

Καὶ τoῦτο, ἐκ παραλλήλου πρὸς τὰς δραστηριότητας τὰς ὁποίας ἀναλαμβάνετε πρὸς ἐξυπηρέτησιν τῶν δημοτῶν καὶ τῶν πολυαρίθμων ἐπισκεπτῶν τῆς ὡραίας σας πόλεως, ἀλλὰ καὶ πρὸς ἀνάδειξιν τῶν μνημείων, τοῦ φυσικοῦ κάλλους, τῆς παραδόσεως καὶ τοῦ πολιτισμοῦ της, τὸν ὁποῖον ἀκαταπονήτως προάγετε, ἀλλὰ καὶ δεόντως προβάλλετε, ὡς ἀποδεικνύει καὶ τὸ «Σπίτι τοῦ πολιτισμοῦ», τὸ ὁποῖον φιλοξενεῖ ἡμᾶς σήμερον.

Χαιρόμεθα ἰδιαιτέρως καὶ συγχαίρομεν ὑμᾶς διότι ἐν τῷ πολιτιστικῷ αὐτῷ κέντρῳ συνδυάζεται
ἡ προβολὴ ἑνὸς μνημείου τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος τῆς πόλεως τοῦ Ρεθύμνου μετὰ τῆς προβολῆς τοῦ ἔργου συγχρόνων Ρεθυμνίων Ἁγιογράφων, τῶν ὁποίων τὰ ἔργα παρουσιάζονται εἰς  τὴν Ἔκθεσιν Ἁγιογραφίας τῶν Ἁγιογράφων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου, τὴν ὁποίαν μετ᾽ ὀλίγον θὰ ἐγκαινιάσωμεν. Χαίρομεν δὲ ὅλως ἰδιαιτέρως διότι ἡ ἱδρυθεῖσα πρὸ δεκαετίας περίπου Σχολὴ Ἁγιογραφίας καὶ ψηφιδωτοῦ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως συνεχίζει κατ᾽ ἄριστον τρόπον τὴν μακραίωνα παράδοσιν τῶν ἁγιογράφων τοῦ Ρεθύμνου ἀπὸ τοῦ περιφήμου ἱερέως Ἐμμανουὴλ τοῦ Τζάνε καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του Κωνσταντίνου ἕως τοῦ ἐπισκόπου Αὐλοποτάμου Παρθενίου, τοῦ Ἀντωνίου Χατζηγεωργίου Βεβελάκη καὶ τοῦ Ἰωάννου Σταθάκη, ἀλλὰ καὶ τῶν νεωτέρων, ὡς τοῦ ἱεροδιακόνου Χρυσοστόμου Δαρατσιανοῦ, τοῦ Ἰωάννου Παπαδοπούλου καὶ πολλῶν ἄλλων, τῶν ὁποίων ὁ χρωστὴρ ἀνιστόρησεν εἰκόνας κοσμούσας τοὺς ἱεροὺς ναοὺς καὶ τὰς ἱερὰς μονὰς τῆς πόλεως καὶ τῆς ἐπαρχίας τοῦ Ρεθύμνου.

Ἡ ἡμετέρα Μετριότης τιμηθεῖσα ἀπὸ ἐτῶν διὰ τῆς ἰδιότητος τοῦ ἐπιτίμου δημότου τῆς πόλεως τοῦ Ρεθύμνου χαίρει καὶ συγχαίρει ὑμᾶς διὰ τὸ ἐπιτελούμενον ὑπὸ τῆς Δημοτικῆς Ἀρχῆς καὶ ἐν συνεργασίᾳ μετὰ τῶν πολιτῶν ἔργον, καὶ διὰ τὴν πρόοδον καὶ ἐξέλιξιν τῆς πόλεως ἡ ὁποία εἶναι ἐμφανὴς εἰς πάντα ἐπισκέπτην.

Χαιρόμεθα ὡς δημότης καὶ προτρεπόμεθα ὑμᾶς πατρικῶς ὡς ὁ Πατριάρχης σας νὰ συνεχίσετε ἐργαζόμενοι διὰ τὸ κοινὸν ἀγαθόν, θέτοντες τοῦτο ὑπεράνω πάσης προσωπικῆς ἢ ἄλλης φιλοδοξίας ἢ ἰδιοτελείας, διότι ἡ ἀνιδιοτελὴς προσφορὰ ἀποτελεῖ τὸ ἀσφαλέστερον θεμέλιον τῆς προόδου καὶ τῆς εὐημερίας καὶ μιᾶς πόλεως καὶ τοῦ κοινωνικοῦ αὐτῆς συνόλου, συνδυαζομένη δὲ διὰ τῆς ἀγαστῆς συνεργασίας μετὰ τῶν πολιτῶν καὶ τῶν ἐκπροσώπων αὐτῶν, δύναται νὰ δημιουργήσῃ ἔργα μεγάλα καὶ θαυμαστά, ἄξια τῆς ἱστορίας καὶ τῆς παραδόσεως τοῦ εὐγενοῦς καὶ προσφιλεστάτου ἡμῖν λαοῦ τοῦ Ρεθύμνου.

Καταστέφοντες, λοιπόν, ὑμᾶς διὰ τῆς πατρικῆς καὶ Πατριαρχικῆς ἡμῶν εὐλογίας εὐχόμεθα ὅπως ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ κατευθύνῃ πάντοτε τὰ διαβήματά σας εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν.