Αἰ­σθα­νό­μα­στε ἰ­δι­αί­τε­ρα σή­με­ρα, στήν ἀ­πό μέ­ρους ὅ­λων μας καρ­δι­α­κή ἐκ­δή­λω­ση τι­μῆς καί μνή­μης στούς ἀ­θά­να­τους Ἥ­ρω­ες τοῦ  Ὁ­λο­καυ­τώ­μα­τος τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μο­νῆς Ἀρ­κα­δί­ου, στόν Ἡ­γού­με­νο Γα­βρι­ήλ καί στήν μαρ­τυ­ρι­κή εὑ­ρύ­τε­ρη συ­νο­δεί­α του, πώς συγ­κλο­νί­ζε­ται συ­θέ­με­λα γι­ά μί­α ἀ­κό­μη φο­ρά στήν δι­α­χρο­νι­κή πα­ρου­σί­α του ὁ πα­νί­ε­ρος αὐ­τός τό­πος, γι­ά νά ἐ­ξα­κτι­νώ­σει τό μή­νυ­μα τῆς Ἐ­λευ­θε­ρί­ας καί τῆς αὐ­το­δι­ά­θε­σης ἀν­θρώ­πων καί λα­ῶν πού δη­μι­ουρ­γή­θη­καν ἀ­πό τόν Πλά­στη καί Πα­τέ­ρα Θε­ό «ἐξ ἑ­νὸς αἵ­μα­τος .­.. κα­τοι­κεῖν ἐ­πὶ πᾶν τὸ πρό­σω­πον τῆς γῆς», ὁ Ὁ­ποῖ­ος καί ὥ­ρι­σε «καὶ τὰς ὁ­ρο­θε­σί­ας τῆς κα­τοι­κί­ας αὐ­τῶν», ὅ­πως ὁ Ἀ­πό­στο­λος τῶν Ἐ­θνῶν καί τῆς νή­σου μας, ὁ μέ­γας Παῦ­λος, ἐ­τό­νι­ζε στούς Ἀ­θη­ναί­ους «ἐν μέ­σῳ τοῦ ᾿Α­ρε­ί­ου πά­γου».

   Καί δέν βρί­σκο­με κα­λύ­τε­ρο λό­γο, εἰ­σο­δι­κό στήν προ­σευ­χη­τι­κή εὐ­γνώ­μο­να ἀ­να­φο­ρά μας σέ ἐ­κεί­νους πού θυ­σι­ά­σθη­καν γι­ά νά ζοῦ­με ἐ­μεῖς ἐ­λεύ­θε­ροι, ἀ­πό τόν πε­ρί­φη­μο ἐ­κεῖ­νο λό­γο τοῦ με­γά­λου τέ­κνου τῆς εὔ­γο­νης γῆς τοῦ Ρε­θύ­μνου, τοῦ ἀ­κα­δη­μα­ϊ­κοῦ Παν­τε­λῆ Πρε­βε­λά­κη, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἔ­λε­γε πρίν πε­νήν­τα ἀ­κρι­βῶς χρό­νι­α, στόν ἑ­ορ­τα­σμό τῆς Ἑ­κα­τον­τα­ε­τη­ρί­δος, τά ἑ­ξῆς πα­ραι­νε­τι­κά. Πώς κα­λού­μα­στε αὐ­τήν τήν με­γά­λη ἡ­μέ­ρα νά «ἀ­να­κα­λέ­σου­με στή μνή­μη μας ἐ­κεί­νους πού ἀ­γω­νί­στη­καν γι­ά τήν ἐ­θνι­κή μας ἀ­νε­ξαρ­τη­σί­α καί μᾶς ἐ­δί­δα­ξαν τόν ὕ­ψι­στο ἀ­πό τούς σκο­πούς τῆς ζω­ῆς. Θά τούς ἀ­να­πο­λή­σου­με μ᾿ εὐ­γνω­μο­σύ­νη κι εὐ­λά­βει­α, καί συ­νά­μα μέ πό­νο ψυ­χῆς, ἐ­πει­δή ἐ­κεῖ­νοι μαρ­τύ­ρη­σαν καί θυ­σι­ά­στη­καν χω­ρίς ν᾿ ἀ­ξι­ω­θοῦν τό ἱ­λα­ρό φῶς τῆς λευ­τε­ρι­ᾶς. Τό μό­νο ἔ­πα­θλο τῶν ἀ­γώ­νων τους ὑ­πῆρ­ξε ἡ Τι­μή καί τού­τη ἡ τα­πει­νή ἀν­τα­πό­δο­ση πού τούς προ­σφέ­ρουν τά τέ­κνα τους, ὅ­ταν τούς ἀ­να­σταί­νουν μέ­σα στήν καρ­δι­ά τους. Ἡ ψυ­χή τους πρέ­πει ν᾿ ἀ­γάλ­λε­ται ἀ­πό τό μνη­μό­συ­νο πού τούς κά­νου­με!­».

   Αὐ­τό λοι­πόν αἰ­σθα­νό­μα­στε σή­με­ρα, τήν ἀ­γαλ­λί­α­ση τῆς ψυ­χῆς τους ἀ­πό αὐ­τό τό Μνη­μό­συ­νο, πού φα­νε­ρώ­νει ὄ­χι τό θά­να­τό τους ὡς ἔ­σχα­τη ἀ­πο­τυ­χί­α, ἀλ­λά τήν ἀ­νά­στα­σή τους πού συν­τε­λεῖ­ται δι­αρ­κῶς ἐν­τός μας μέ τήν τι­μή καί προ­πάν­των μέ τή μί­μη­σή τους στό ἀ­γω­νι­στι­κό φρό­νη­μα γι­ά τά Ἱ­ε­ρά καί τά Ὅ­σι­α τοῦ Γέ­νους. Ἔ­χει γρα­φεῖ ἄλ­λω­στε τό­σο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πώς:

«αὐ­τοί πού θρι­αμ­βεύ­σα­νε κα­τά τῆς τυ­ραν­νί­ας,

εἶ­χαν στά βά­θη τῆς καρ­δι­ᾶς τό πνεῦ­μα τῆς θυ­σί­ας,

πού τό ἐ­κή­ρυξ᾿ ὁ Χρι­στός ἐ­πά­νω στό Σταυ­ρό Του,

γι­ά ν᾿ ἀ­νε­βοῦ­με καί ἐ­μεῖς στό ὕ­ψος τό δι­κό Του».

   Αὐ­τό αἰ­σθα­νό­μα­στε καί κά­θε φο­ρά πού ἀν­τι­κρύ­ζο­με, κα­θώς εἰ­σερ­χό­μα­στε σ᾿ αὐ­τό τό Να­ό, τήν εἰ­κό­να τῆς Ἀ­νά­στα­σης τοῦ Χρι­στοῦ μας, ἐ­πί­στε­ψη σέ ἀλ­λο­τι­νούς και­ρούς τοῦ Τέμ­πλου, πού δι­α­σώ­θη­κε ὅ­μως μέ­σα σέ ἐ­κεί­νη τή λαί­λα­πα καί τήν συμ­φο­ρά τοῦ Νο­εμ­βρί­ου τοῦ ἔ­τους 1866. Καί ἡ σκέ­ψη μας ἱ­ε­ρα­πο­δη­μεῖ στό με­λώ­δη­μα ἑ­νός ἀ­νω­νύ­μου ποι­η­τῆ, ἤ κα­λύ­τε­ρα ἑ­νός ὁ­λο­κλή­ρου ἐ­πω­νύ­μου λα­οῦ, πού ἀ­να­φέ­ρει πώς:

«Ἡ λευ­θε­ρι­ά σταυ­ρώ­θη­κε κ’ ἐ­θάφ­τη­κε στό χῶ­μα.

Μά σάν τῆς κρά­ξῃ ἀ­νά­στα­σι ἑ­νός λα­οῦ τό στό­μα,

πε­τι­έ­τ’ ἀ­πό τό μνῆ­μα της, φῶς καί ζω­ή ἁ­πλώ­νει,

καί τή σκλα­βι­ά μέ κόκ­κι­νο λου­λού­δι στε­φα­νώ­νει».

   Αὐ­τό αἰ­σθα­νό­μα­στε ἔν­το­να ἀ­κό­μη ἀ­να­σκα­λί­ζον­τας τίς στά­κτες καί τά ἀ­πο­κα­ΐ­δι­α πού μέ­σα τους κρύ­βουν ἄ­σβε­στη τή φλό­γα γι­ά νά συ­νε­χί­ζει τό Ἀρ­κά­δι, τό με­τε­ρί­ζι αὐ­τό τῆς πνευ­μα­τι­κῆς ἀρ­χον­τι­ᾶς καί τῆς Ὀρ­θό­δο­ξης ἐ­λευ­θε­ρί­ας, νά σκορ­πᾶ φῶς πού φω­τί­ζει τά σκο­τά­δι­α τοῦ κό­σμου καί νά κα­λεῖ σέ ἕ­να κά­λε­σμα ἐ­γρη­γόρ­σε­ως ἐν ὄ­ψει τῶν ἀ­πη­νῶν δι­ωγ­μῶν πού δι­α­πράτ­τον­ται μπρο­στά στά μά­τι­α μας, τοῦ ἐκ­πα­τρι­σμοῦ καί τῶν φο­νι­κῶν ἐγ­κλη­μά­των ἐ­νάν­τι­α σέ ἀ­θώ­ους συ­ναν­θρώ­πους μας, καί ἰ­δι­αί­τε­ρα σέ παι­δι­ά. Καί ὅ­λα αὐ­τά μέ πρό­φα­ση τήν «δό­ξα τοῦ Θε­οῦ», ὅ­πως ἄλ­λω­στε ἐ­πι­μαρ­τυ­ρεῖ ὁ λό­γος τοῦ Χρι­στοῦ: «ἀλ­λ' ἔρ­χε­ται ὥ­ρα, ἵ­να πᾶς ὁ ἀ­πο­κτεί­νας ὑ­μᾶς δό­ξῃ λα­τρεί­αν προ­σφέ­ρειν τῷ Θε­ῷ», δη­λα­δή «θά ἔλ­θει ὁ και­ρός πού ὅ­ποι­ος σᾶς θα­να­τώ­σει θά νο­μί­ζει ὅ­τι ἔτ­σι ὑ­πη­ρε­τεῖ τόν Θε­ό» (Ἰ­ω­άν. 16, 2).

   Ἡ θε­ώ­ρη­ση αὐ­τή προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τή συ­νει­δη­το­ποί­η­ση ὅ­τι ἡ Ἀρ­κα­δι­κή Ἐ­θε­λο­θυ­σί­α ὑ­περ­βαί­νει τά στε­νά καί πε­πε­ρα­σμέ­να ὅ­ρι­α τῆς στιγ­μῆς καί ἐ­κτεί­νε­ται σέ ἀ­πέ­ραν­τους ὁ­ρί­ζον­τες. Ἀ­φοῦ οἱ Ἥ­ρω­ες πού τε­λει­ώ­θη­καν καί ὁ­λο­καυ­τώ­θη­καν ἐ­δῶ, ἦ­ταν ἄν­θρω­ποι πού πο­λέ­μη­σαν γι­α­τί ἐ­πι­θυ­μοῦ­σαν νά ζή­σουν εἰ­ρη­νι­κά, ἐ­λεύ­θε­ροι, μέ κοι­νω­νι­κή δι­και­ο­σύ­νη καί ἀ­ξι­ο­πρέ­πει­α. Καί ἔ­γι­ναν ἕ­να οἱ πολ­λοί καί ταύ­τι­σαν τά θε­λή­μα­τά τους σέ μι­ά ἀ­δι­ά­σπα­στη σύμ­πνοι­α καί συ­νερ­γί­α, φα­νε­ρώ­νον­τας τόν πα­τρι­ω­τι­σμό, τήν αὐ­τα­πάρ­νη­ση καί τό αἴ­σθη­μα τῆς ἱ­στο­ρι­κῆς εὐ­θύ­νης, ὄ­χι μό­νο τό­τε ἀλ­λά καί ἀ­πό τό­τε καί στό ἑ­ξῆς, καί ὑ­πεν­θυ­μί­ζον­τας πώς πα­ρά τά αἱ­μάσ­σον­τα τραύ­μα­τα καί τήν ὑ­λι­κή ἐ­ξου­θέ­νω­σή μας ἔ­χο­με τήν ἱ­κα­νό­τη­τα νά ἀ­να­κάμ­πτο­με, ὅ­ταν ἔ­χο­με ἐ­πι­μο­νή, ἀ­πο­φα­σι­στι­κό­τη­τα καί προ­πάν­των ἑ­νό­τη­τα.

   Αἰ­σθα­νό­μα­στε καί προ­σω­πι­κά αὐ­τό τό ἱ­ε­ρό δέ­ος ἀλ­λά καί τήν με­γά­λη εὐ­θύ­νη τῆς συ­νέ­χει­ας, ἀ­κο­λου­θών­τας τό πα­ρά­δειγ­μα μα­κα­ρι­στῶν ἁ­γί­ων Ἀρ­χι­ε­ρέ­ων, χρυ­σῶν κρί­κων τῆς ἁ­λύ­σου τῆς Ἀ­πο­στο­λι­κῆς μας Δι­α­δο­χῆς, οἱ ὁ­ποῖ­οι μέ αὐ­τα­πάρ­νη­ση δι­α­κό­νη­σαν τήν το­πι­κή Ἐκ­κλη­σί­α, ὅ­πως ὁ Δι­ο­νύ­σι­ος Κα­στρι­νο­γι­αν­νά­κης, ὁ με­τέ­πει­τα Μη­τρο­πο­λί­της Κρή­της Τι­μό­θε­ος Βε­νέ­ρης, ἀλ­λά καί ὁ ἐκ τῶν ἀ­δελ­φῶν τῆς Μο­νῆς Ἐ­πί­σκο­πος Πέ­τρας Δι­ο­νύ­σι­ος Μα­ραγ­κου­δά­κης.

   Ἀ­κοῦ­με τή φω­νή τοῦ πρώ­του, τοῦ Δι­ο­νυ­σί­ου, αὐ­τήν τήν ὥ­ρα, σάν νά βρι­σκό­μα­στε ἀ­πό μί­α γω­νί­α στή Σο­χώ­ρα τῆς πό­λης τοῦ Ρε­θύ­μνου, νά λέ­ει προ­σφω­νών­τας τό Ἱ­ε­ρό Λά­βα­ρο, ὅ­πως τό­τε τό 1910: «Σέ χαι­ρε­τί­ζω, ἱ­ε­ρά Ση­μαί­α τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου! .­.. Ἐν ἐ­πο­χῇ, κα­τά τήν ὁ­ποί­αν το­σοῦ­τον ἔ­χου­σι πε­ρι­στα­λῆ τά ἐ­θνι­κά ἰ­δε­ώ­δη καί τό Ἔ­θνος ἡ­μῶν ἔ­χει καί πά­λιν πολ­λάς δο­κι­μά­σει πι­κρί­ας, καί ἔ­χει ἀ­πο­μο­νω­θῆ, πε­ρι­φρο­νού­με­νον καί ἐ­ξου­θε­νού­με­νον. Ἡ ἐμ­φά­νι­σις ἐν τῷ μέ­σῳ ἡ­μῶν, Κό­ρη το­σού­των βα­σά­νων καί θλί­ψε­ων, το­σού­των στε­ναγ­μῶν καί πό­θων, πό­θων με­γά­λων, πό­θων ἐ­θνι­κῶν, προσ­δί­δει εἰς τάς ψυ­χάς ἡ­μῶν ζω­ήν, εἰς τάς καρ­δί­ας ἡ­μῶν συ­ναι­σθή­μα­τα ἅ­γι­α, εἰς τάς ἐλ­πί­δας ἡ­μῶν τάς ἐ­θνι­κάς ἀ­να­πτέ­ρω­σιν, εἰς τήν πί­στιν ἡ­μῶν πε­ρί τοῦ μέλ­λον­τος τῆς Πα­τρί­δος ἐ­νί­σχυ­σιν καί ἑ­δραί­ω­σιν». Καί ρί­γη συγ­κί­νη­σης δι­α­περ­νοῦν τίς ὑ­πάρ­ξεις μας δι­α­πι­στώ­νον­τας πώς ἴ­σως οἱ πα­ρα­πά­νω λέ­ξεις θά μπο­ροῦ­σαν νά εἶ­χαν εἰ­πω­θεῖ καί γι­ά τό σή­με­ρα τῆς πο­λύ­πα­θης πα­τρί­δας μας.

   Δι­α­βά­ζο­με, ἐ­πί­σης, στό μνη­μει­ῶ­δες ἔρ­γο τοῦ δευ­τέ­ρου, τοῦ Τι­μο­θέ­ου, «Τό Ἀρ­κά­δι δι­ά τῶν αἰ­ώ­νων», καί νι­ώ­θο­με νά ἐ­κτυ­λίσ­σε­ται μπρο­στά μας αὐ­τήν τήν ὥ­ρα ἡ σκη­νή κα­τά τήν ὁ­ποί­α, με­τά τήν Θεί­α Λει­τουρ­γί­α, ὁ Ἡ­γού­με­νος στήν Ὡ­ραί­α Πύ­λη εἶ­πε με­τα­ξύ ἄλ­λων καί τά ἑ­ξῆς: «Ἀ­δελ­φοί, ἔ­χε­τε πί­στιν εἰς τόν Σω­τῆ­ρα καί Λυ­τρω­τήν τοῦ κό­σμου.­.. Ἄς ἔ­χο­μεν τήν εὐ­φρό­συ­νον πε­ποί­θη­σιν ὅ­τι ἐ­ξε­λέ­ξα­το ἡ­μᾶς εἰς θυ­σί­αν ἄ­μω­μον πρός δό­ξαν τοῦ Γέ­νους ἡ­μῶν καί ἐ­λευ­θε­ρί­αν τῆς φιλ­τά­της Πα­τρί­δος μας.­.. Ἄς ἀ­σπα­σθῶ­μεν ἀλ­λή­λους, ἄς ζη­τή­σω­μεν συγ­χώ­ρη­σιν πα­ρά τοῦ Παν­το­δυ­νά­μου Θε­οῦ καί πα­ρ’ ἡ­μῶν αὐ­τῶν».

   Με­λε­τοῦ­με ἀ­κό­μη στόν τρί­το, τόν Δι­ο­νύ­σι­ο, ἐ­ξαί­ρε­το ἱ­στο­ρι­κό ἐ­ρευ­νη­τή, στό ὑ­πέ­ρο­χο σύγ­γρα­μά του «Τό Ἱ­ε­ρόν καί Ἡ­ρω­ι­κόν τῆς Κρή­της Ἀρ­κά­δι», καί κρα­τοῦ­με ἐγ­κόλ­πι­ο φυ­λα­κτό τήν φρά­ση του ἐ­κεί­νη πώς ἡ Μο­νή «ἐ­πα­ξί­ως ἀ­νυ­ψώ­θη ἐν τῇ ἐ­θνι­κῇ συ­νει­δή­σει καί πε­ρι­ε­λή­φθη ἐν τῇ ἐν­δό­ξῳ Ἱ­στο­ρί­α τῆς Με­γα­λο­νή­σου, ἐν τῇ ὁ­ποί­ᾳ τό μέ­γα ὄ­νο­μά της με­γα­λο­πρε­πῶς πα­ρε­λαύ­νει καί ἐκ­πλήτ­τει, ἐ­πει­δή κα­τά τήν ὁ­μο­λο­γί­αν ἡ­με­τέ­ρων καί ξέ­νων ἡ  ἑ­κα­τόμ­βη αὐ­τῆς εἶ­ναι ἀ­νω­τέ­ρα ὅ­λων τῶν κα­τορ­θω­μά­των τοῦ τρι­ε­τοῦς ἀ­γῶ­νος τοῦ 1866 καί ἡ  ἐκ τῆς ὁ­λο­καυ­τώ­σε­ως πτῶ­σις αὐ­τῆς ἰ­σο­δυ­να­μεῖ πρός πε­ρί­λαμ­προν νί­κην, ὡς και­ρι­ώ­τα­τον πλῆγ­μα κα­τά τοῦ κα­τα­κτη­τοῦ τῆς Κρή­της, τοῦ ὁ­ποί­ου αἱ ἀ­γρι­ό­τη­τες καί θη­ρι­ω­δί­αι ἦλ­θον εἰς πλῆ­ρες φῶς ἐκ τῶν ἐ­κεῖ­θεν ἐ­κτο­ξευ­θει­σῶν φλο­γῶν».

   Καί, τέ­λος, μα­ζί μέ αὐ­τούς ἀ­κοῦ­με σή­με­ρα καί μί­α ἄλ­λη φω­νή, νά ἀν­τη­χεῖ ξα­νά κά­τω ἀ­πό τούς θό­λους τού­του τού δί­κλι­του Κα­θο­λι­κοῦ τοῦ Ἀ­φέν­τη Χρι­στοῦ καί τῶν ἰ­σα­πο­στό­λων Ἁ­γί­ων Κων­σταν­τί­νου καί Ἑ­λέ­νης, ὅ­πως καί πρίν πε­νήν­τα ἔ­τη, αὐ­τήν τοῦ μα­κα­ρι­στοῦ Ἀρ­χι­ε­πι­σκό­που Κύ­πρου καί Προ­έ­δρου τῆς Κυ­πρι­α­κῆς Δη­μο­κρα­τί­ας Μα­κα­ρί­ου, ἀ­πο­δί­δον­τας τό Δο­ξα­στι­κό τῆς Θυ­σί­ας πού συν­τε­λέ­σθη­κε ἐ­δῶ: «Εἰς τόν χῶ­ρον τοῦ­τον ἐ­χώ­ρε­σε πρό ἑ­κα­τόν ἐ­τῶν ἡ δό­ξα τῆς Ἑλ­λά­δος. Εἰς τήν Μο­νήν τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου ἔ­στη­σεν ἡ Κρή­τη τόν βω­μόν τῆς θυ­σί­ας καί τῆς ἤ­γει­ρε τρό­παι­ον ἑλ­λη­νι­κοῦ με­γα­λεί­ου. Καί ἀ­πό τοῦ βω­μοῦ τού­του ἐ­ξε­πή­γα­σε φῶς ἀ­νέ­σπε­ρον, κα­ταυ­γά­ζων τήν ἱ­στο­ρι­κήν πο­ρεί­αν τοῦ Ἔ­θνους.Εἰς τόν βω­μόν τοῦ­τον τῆς θυ­σί­ας, σύμ­βο­λον τῆς ἀν­θρω­πί­νης κα­τα­ξι­ώ­σε­ως, στρέ­φουν σή­με­ρον οἱ Πα­νέλ­λη­νες τόν νοῦν καί τήν καρ­δί­αν, ἀ­πο­τί­ον­τες εὐ­γνω­μό­νως φό­ρον τι­μῆς εἰς τήν μνή­μην τῶν ἡ­ρώ­ων καί μαρ­τύ­ρων τοῦ Ὁ­λο­καυ­τώ­μα­τος τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου.

   Εἰς τήν ἱ­ε­ράν αὐ­τήν Μο­νήν ἠ­γω­νί­σθη, ἐ­πό­νε­σεν, ἐ­μαρ­τύ­ρη­σεν, ἐ­δο­κι­μά­σθη ἡ ψυ­χή τῆς Κρή­της, ψυ­χή αἰ­ω­νό­βι­ος καί ἀ­γέ­ρα­στος καί ἀ­κα­τά­βλη­τος.­.. Εἰς τήν λάμ­ψιν τῶν ἐ­κρή­ξε­ων, εἰς τό πῦρ τοῦ Ὁ­λο­καυ­τώ­μα­τος, ἀ­πή­στρα­ψε τό ἰ­δι­κόν της φῶς, τό φῶς τῆς Κρή­της. Καί δέν ἐ­σβέ­σθη ἔ­κτο­τε τό φῶς αὐ­τό ἀ­πό τό στε­ρέ­ω­μα τοῦ­το. Δι­α­πε­ρᾶ αἰ­θέ­ρας, ἁ­πλοῦ­ται εἰς τά κύ­μα­τα, τά ὁ­ποῖ­α πε­ρι­βάλ­λουν καί λι­κνί­ζουν τήν ἡ­ρω­ί­δα νῆ­σον .­.. καί ἀν­τα­να­κλᾶ καί φω­τί­ζει τήν οἰ­κου­μέ­νην».

   Ἐ­ξο­χώ­τα­τε κ. Πρό­ε­δρε,

   Χαι­ρό­μα­στε γι­ά τήν πα­ρου­σί­α Σας ἐ­δῶ στό Ἀρ­κά­δι, τό ὁ­ποῖ­ο ὑ­πῆρ­ξε πάν­το­τε τό­πος πε­ρι­φα­νής, τό­πος ἄ­γρυ­πνης προ­σευ­χῆς, ἔμ­πο­νης ἄ­σκη­σης, φι­λό­τι­μης ἐρ­γα­σί­ας καί ἀ­νυ­πό­κρι­της, χω­ρίς δι­α­κρί­σεις, φι­λαν­θρω­πί­ας, πνευ­μα­τι­κό ἐρ­γα­στή­ρι­ο τῶν γραμ­μά­των καί τῶν ἐ­πι­στη­μῶν. Τό­πος ὅ­που θε­ρα­πεύ­ον­ταν οἱ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κές τέ­χνες, μέ ἐρ­γα­στή­ρι­ο ἀν­τι­γρα­φῆς χει­ρο­γρά­φων, σχο­λεῖ­ο, κέν­τρο χρυ­σο­κεν­τη­τι­κῆς.

   Ἡ πνευ­μα­τι­κή προ­σφο­ρά τῆς Μο­νῆς Ἀρ­κα­δί­ου ὑ­πῆρ­ξε με­γά­λη καί ἀ­δι­αμ­φι­σβή­τη­τη ἀ­πό ὅ­ποι­α θέ­ση τήν ἔ­τα­ξε ἡ ἱ­στο­ρι­κή πο­ρεί­α της μέ τίς ἐ­ναλ­λα­γές της, «δι­ά δό­ξης καί ἀ­τι­μί­ας, δι­ά δυ­σφη­μί­ας καί εὐ­φη­μί­ας». Γι’ αὐ­τό καί ἀ­να­δεί­χθη­κε Μνη­μεῖ­ο πνευ­μα­τι­κῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας, Μνη­μεῖ­ο εἰ­ρή­νης, Μνη­μεῖ­ο δι­και­ο­σύ­νης, Μνη­μεῖ­ο ἐ­ναν­τί­ον κά­θε μορ­φῆς μι­σαλ­λο­δο­ξί­ας καί φα­να­τι­σμοῦ. Τό Ἀρ­κά­δι λοι­πόν δέν εἶ­ναι ἀ­νά­μνη­ση ἱ­στο­ρι­κῶν γε­γο­νό­των, δέν εἶ­ναι ἁ­πλή ἐ­πέ­τει­ος, εἶ­ναι ἀ­γά­πη, εἶ­ναι τρό­πος καί στά­ση ζω­ῆς. Αὐ­τό κα­τα­νο­οῦν ἀλ­λά καί λαμ­βά­νουν ὡς μή­νυ­μα οἱ πο­λυ­ά­ριθ­μοι προ­σκυ­νη­τές του, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἀ­π’ ὅ­λα τά μή­κη καί τά πλά­τη τῆς γῆς προ­σέρ­χον­ται ἐ­δῶ κα­θη­με­ρι­νά. Ἀλ­λά καί ὅ­σοι με­λε­τοῦν τή σχε­τι­κή μέ αὐ­τό γραμ­μα­τεί­α καί τά ἔρ­γα πο­λυ­ά­ριθ­μων καλ­λι­τε­χνῶν, τῶν ὁ­ποί­ων ἀ­πο­τε­λεῖ ἀ­νε­ξάν­τλη­τη πη­γή ἐμ­πνεύ­σε­ως.

   Τίς αἴ­θου­σες τοῦ νέ­ου Μου­σεί­ου τῆς Μο­νῆς, με­τά τήν ἀ­να­στή­λω­σή τους, ἐγ­και­νί­α­σε ὁ Οἰ­κου­με­νι­κός μας Πα­τρι­άρ­χης κα­τά τήν ἀ­λη­σμό­νη­τη Ἐ­πί­σκε­ψή Του τό ἔ­τος 2012. Καί τό Μου­σεῖ­ο αὐ­τό συμ­βάλ­λει πλέ­ον στό νά λαμ­βά­νει κά­θε προ­σκυ­νη­τής τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου πεῖ­ρα τῆς μα­κραί­ω­νης ἱ­στο­ρι­κῆς του δι­α­δρο­μῆς. Σή­με­ρα, με­τά τήν ὁ­λο­κλή­ρω­ση τῶν ἐρ­γα­σι­ῶν καί τήν ἐ­πα­νέκ­θε­ση τῶν Ἱ­ε­ρῶν Κει­μη­λί­ων, ἰ­δι­αι­τέ­ρως δέ τοῦ Ἱ­ε­ροῦ Λα­βά­ρου τό ὁ­ποῖ­ο ἐ­πι­με­λῶς συν­τη­ρή­θη­κε, καί τό ὁ­ποῖ­ο ἄν ἦ­ταν δυ­να­τόν νά τό σχί­ζα­με λί­γο εἶ­μα­στε βέ­βαι­οι ὅ­τι θά ἔ­τρε­χε αἷ­μα, ἐ­πι­θυ­μῶ νά Σᾶς πα­ρα­κα­λέ­σω νά ἐγ­και­νι­ά­σε­τε τή μου­σει­α­κή μας αὐ­τή συλ­λο­γή, ἀ­μέ­σως με­τά τήν Ἐ­πι­μνη­μό­συ­νη Δέ­η­ση στό Ὀ­στε­ο­φυ­λά­κι­ο τῶν Ἀ­γω­νι­στῶν.

   Ἐ­ξο­χώ­τα­τε κ. Πρό­ε­δρε,

   Εἰς ἀ­νά­μνη­σιν τῆς ὑ­ψη­λῆς πα­ρου­σί­ας Σας στό με­γα­λώ­νυ­μο Ἀρ­κά­δι μας αὐ­τήν τήν ἱ­στο­ρι­κή ἡ­μέ­ρα, πα­ρα­κα­λῶ πο­λύ τήν Ἐ­ξο­χό­τη­τά σας νά δε­χθεῖ ἀ­πό τά χέ­ρι­α τοῦ τα­πει­νοῦ Ἐ­πι­σκό­που τῆς Το­πι­κῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, τόν Σταυ­ρό τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μο­νῆς Ἀρ­κα­δί­ου, σύμ­βο­λο τοῦ μαρ­τυ­ρι­κοῦ καί συ­νά­μα σταυ­ρο­α­να­στά­σι­μου φρο­νή­μα­τος τῶν ἀ­γω­νι­στῶν ὑ­πε­ρα­σπι­στῶν της καί προ­α­σπι­στῶν τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας. Ἐ­πί­σης, πα­ρα­κα­λῶ πο­λύ νά δε­χθεῖ­τε ὡς τε­κμή­ρι­ο τῆς ἀ­γά­πης καί τῆς τι­μῆς μας στό πρό­σω­πό Σας τό Ἱ­ε­ρό αὐ­τό Τρί­πτυ­χο, στό ὁ­ποῖ­ο ἱ­στο­ροῦν­ται στό κέν­τρο ἡ Με­τα­μόρ­φω­σις τοῦ Χρι­στοῦ καί ἡ Πρό­σο­ψις τοῦ Κα­θο­λι­κοῦ τῆς Μο­νῆς, τοῦ 1587, καί ἑ­κα­τέ­ρω­θεν οἱ Προ­στά­τες καί Ἔ­φο­ροί της Ἅ­γι­οι Κων­σταν­τῖ­νος καί Ἑ­λέ­νη καί ὁ δι­κός Σας Προ­στά­της, τοῦ ὁ­ποί­ου τό ὄ­νο­μα φέ­ρε­τε, Ἅ­γι­ος Με­γα­λο­μάρ­τυς Προ­κό­πι­ος.

   Σᾶς πα­ρα­κα­λῶ δέ, νά θέ­σε­τε τήν ὑ­πο­γρα­φή Σας στό ἀ­να­μνη­στι­κό Ἐ­πί­γραμ­μα τό ὁ­ποῖ­ο συ­νέ­θε­σε, ὅ­πως καί τά ἄλ­λα τῶν ἀ­να­μνη­στι­κῶν πλα­κῶν πού θά ἀ­πο­κα­λύ­ψε­τε, ὁ Ἐλ­λο­γιμ. Ὁ­μό­τι­μος Κα­θη­γη­τής τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου Κρή­της κ. Νι­κό­λα­ος Πα­πα­δο­γι­αν­νά­κης, στήν πρώ­τη σε­λί­δα Ἱ­ε­ροῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου, τό ὁ­ποῖ­ο πλέ­ον ἀ­πο­τε­λεῖ κει­μή­λι­ο τῆς Μο­νῆς. Ἡ ὑ­πο­γρα­φή Σας, κα­θώς καί οἱ ὑ­πο­γρα­φές τοῦ Σε­βα­σμι­ω­τά­του Προ­έ­δρου καί τῶν Με­λῶν τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Ἐ­παρ­χι­α­κῆς Συ­νό­δου τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας Κρή­της, θά μνη­μει­ώ­σουν ἐ­σα­εί τήν ἀ­πό­δο­ση τι­μῆς καί εὐ­γνω­μο­σύ­νης στούς Ἥ­ρω­ες τῆς Ἀρ­κα­δι­κῆς Ἐ­θε­λο­θυ­σί­ας κα­τά τήν ἑ­κα­το­στή πεν­τη­ο­στή Ἐ­πέ­τει­ο τοῦ Ὁ­λο­καυ­τώ­μα­τός τους.

   Σᾶς ζη­τῶ, τέ­λος, νά εὔ­χε­σθε μέ ὅ­λη τή δύ­να­μη τῆς ψυ­χῆς Σας, πού ἀ­γα­πᾶ τήν Ἑλ­λά­δα, γι­ά νά συ­νε­χί­ζει τό Ἀρ­κά­δι νά παι­δα­γω­γεῖ μέ τό δι­κό του ἀ­πα­ρά­μιλ­λο τρό­πο ὅ­λους πού δρα­σκε­λί­ζουν μέ τα­πεί­νω­ση τό κα­τώ­φλι τῆς θύ­ρας τῆς ἁ­γί­ας αὐ­λῆς του καί γί­νον­ται προ­σκυ­νη­τές ὅ­σων ἀ­ξι­ῶν ἀ­πο­θη­σαυ­ρί­ζον­ται στό με­τε­ρί­ζι αὐ­τό τῆς Πί­στε­ως καί τῆς Ἐ­λευ­θε­ρί­ας, γι­ά τήν ὁ­ποί­α μέ ἕ­να δί­στι­χο, μέ ἀ­φορ­μή τό Ἀρ­κά­δι, ὁ σο­φός λα­ός μας ἔ­ψα­λε τήν αἰ­ώ­νι­α ὡ­δή τῆς Ρω­μη­ο­σύ­νης:

«ἀλ­λοί­μο­νό σας τύ­ραν­νοι ἄ­δι­κα τυ­ραν­νᾶ­σθε,

ἡ λευ­θε­ρι­ά Θε­οῦ πνο­ή δέν πι­ά­νε­ται, πλα­νᾶ­σθε».

   Σᾶς εὐ­χα­ρι­στῶ καί πά­λι γι­ά τήν τι­μή πού ἀ­πο­δί­δε­τε στήν ὑ­πέρ­τα­τη θυ­σί­α τῶν Ἀ­γω­νι­στῶν τῆς Μο­νῆς τοῦ Ἀρ­κα­δί­ου καί Σᾶς κα­λῶ ἀ­μέ­σως τώ­ρα, λαμ­βά­νον­τας νο­ε­ρά ἕ­να κλα­δί δάφ­νης ἀ­πό τό χέ­ρι κα­θε­νός ἀ­πό ἐ­μᾶς, καί πλέ­κον­τας στε­φά­νι ἄ­φθαρ­της δόξης, νά στεφανώσετε τίς ἱερές κεφαλές τῶν Ἡρώων τῆς Ἀρκαδικῆς Ἐθελοθυσίας.